آیا می‌دانید کاربرد علامت تعجب در فارسی چیست؟ تعجب نکنید! بله؛ هنوز هم در بسیاری از متون فارسی، از این علائم نگارشی به ظاهر ساده (!)، درست و در جای صحیح خود استفاده نمی‌شود. به همین خاطر در این مقاله از ویراستار تصمیم گرفتیم به بررسی کاربرد علامت تعجب در فارسی بپردازیم. علامت تعجب و سوال برخی اوقات در کنار یکدیگر به کار می‌روند؛ اما کاربردهای جداگانه‌ای دارند. در یک مقاله دیگر به صورت مفصل کاربرد علامت سوال در فارسی را بررسی کردیم.
در زبان فارسی، برای بیان تعجب، حیرت، دستور، تاکید، تمسخر و استهزاء از علامت تعجب استفاده می‌شود. همچنین در جملاتی که به نوعی می‌توانند احساسات خواننده را درگیر کنند نیز می‌توان از علامت تعجب استفاده کرد. عدم استفاده از برخی علائم نگارشی پرکاربرد چون ویرگول یا نقطه، ممکن است موجب تغییر مفهوم جمله شود. این درحالی است که با عدم استفاده از علامت تعجب احتمال وقوع این اتفاق چندان زیاد نیست اما در هر صورت، علامت تعجب یکی از علائم مهم نگارشی است که در انتقال عواطف و احساسات نویسنده به خواننده نقش مهمی ایفا می‌کند.
عموما در داستان‌ها، طنزهای کوتاه و… نویسنده سعی می‌کند با کمک علائم نگارشی علی‌الخصوص علامت تعجب، احساساتی چون حس و حال خوب، خشم، ناراحتی و… را به خواننده منتقل کند. یک متن بدون هیچگونه علائم نگارشی، مانند یک چهره بدون میمیک است. همان‌طور که حرکات و حالات چهره بازیگر به بیننده کمک می‌کند راحت‌تر با اجرا ارتباط برقرار کند، علائم نگارشی نیز به درک آسان‌تر مطلب کمک می‌کنند.
نرم افزار ویراستار آنلاین؛ ابزاری کاربردی برای ویرایش متون شما
همان‌قدر که از اهمیت علائم نگارشی باخبر هستید، حتما تعجب خواهید کرد اگر بدانید نرم افزاری وجود دارد که شما را از ویراستاری متون خود بی نیاز می‌کند! اگرچه جاگذاری درست علائم نگارشی یکی از مهم‌ترین بخش‌های ویراستاری است، اما ویرایش یک متن فارسی به همینجا ختم نمی‌شود.
گاهی اوقات ویرایش یک متن ممکن است حتی از نگارش آن نیز دشوارتر شود. ویراستار آنلاین نسخه آنلاین نرم افزار ویرایش متن سایت ویراستار است که می‌توانید به راحتی از آن استفاده کنید. اگر قرار است یک ساعت برای ویرایش متن خود زمان بگذارید و در نهایت باز هم مطمئن نباشید که درست ویرایش کرده‌اید یا نه، تنها یک دقیقه به ویراستار آنلاین زمان بدهید تا متنتان را از همه جهات ویرایش کند.
12 کاربرد رایج علامت تعجب در نگارش فارسی
- جملات دستوری
کتابت را به من بده!
2. جملات تعجبی
زمستان بود و هوا گرم!
3. جملات تاکیدی
آروم باش!
4. جملات دعایی و نفرینی
الهی خیر نبینی!
5. برای نشان دادن حالت شگفتی
چه هوای خوبی!
6. برای نشان دادن حالت تحسین
این لباس واقعا برازنده توست!
7. برای نشان دادن حالت تمسخر
خسته نباشی با رتبه‌ای که تو آزمونت کسب کردی!
8. برای نشان دادن حالت تحقیر
به همین خیال باش!
9. برای نشان دادن حالت هشدار
این کتاب ممکن است شما را معتاد به مطالعه کند!
10. برای نشان دادن حالت طعنه و کنایه
چه عجب بالاخره تشریف فرما شدید!
11. برای خطاب قرار دادن و علامت ندا
آقای رئیس! ممکن است به مطالبات ما رسیدگی کنید؟
12. پس از جمله‌های بی فعل
ایست!
استفاده همزمان از علامت سوال و علامت تعجب
گاهی اوقات علامت سوال و تعجب به همراه یکدیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند. اشتباه نکنید! لزوما هر جایی که علامت سوال وجود دارد، نیازی نیست از علامت تعجب نیز استفاده شود. عموما تنها زمانی از علامت سوال در کنار علامت تعجب استفاده می‌کنیم که طرح پرسش با حیرت و تعجب همراه باشد.
برای مثال در پرسش‌هایی با این ساختار «واقعا؟!» یا «مطمئن باشم راست می‌گی؟!» علامت سوال و تعجب را به همراه یکدیگر می‌بینیم. یکی از اشتباهاتی که برخی اوقات صورت می‌گیرد استفاده از تعداد زیادی علامت سوال و علامت تعجب برای نشان دادن تعجب بیش از حد است! برای نمونه:
واقعا؟؟ جدی می‌گی؟؟؟؟!!!!!
جمله فوق اگرچه در نگارش محاوره امروزی رایج شده است؛ اما ساختار صحیحی نداشته و در نگارش نامه‌های رسمی، کتاب، مجلات، روزنامه و… نباید تعداد زیادی علامت تعجب و علامت سوال را پشت یکدیگر به کار برد.
علامت تعجب در جملات دارای استفهام انکاری
جملاتی که دارای استفهام انکاری هستند، جزو بیشترین جملاتی به شمار می‌روند که به یک علامت نگارش نادرست ختم می‌شوند. عموما در پایان این جملات به اشتباه علامت سوال یا علامت نگارشی نقطه گذاشته می‌شود درحالی‌که مناسب‌ترین علامت نگارشی برای این دسته جملات، علامت تعجب است.
استفهام انکاری جمله‌ای است که به ظاهر به صورت سوالی مطرح می‌شود اما هدف طراح این سوال، گرفتن پاسخ نیست؛ چراکه پاسخ آن‌ها در خود سوال کاملا مشهود است یا نویسنده مطمئن است که خواننده این متن، خود پاسخ را می‌داند. برای درک ساده‌تر مطلب، به مثال زیر توجه کنید:
مگر نمی‌دانستی چقدر برایم مهم بود که در جشن فارغ التحصیلی‌ام حضور داشته باشی!
چطور علامت تعجب را در کیبورد تایپ کنیم؟
در این مطلب از مجله ویراستار به طور کامل با کاربرد علامت تعجب آشنا شدیم ولی اگر هنوز نمی دانید که چطور علامت تعجب را در ورد تایپ کنید حتما مقاله‌ای که قبلا در سایت با عنوان تایپ علامت تعجب در ورد نوشته‌ایم را مطالعه کنید.
اگر سوال یا نظری در مورد کاربرد علامت تعجب دارید یا نکته ای را در این مطلب فراموش کرده‌ایم، خوشحال می‌شویم آن را با ما در میان بگذارید.
1 دیدگاه در “12 کاربرد علامت تعجب در فارسی + نکات مهم”
در جمله:
چه عالی. نظری ندارم.(با وجود اینکه هیچ شگفتی‌ای در جمله وجود ندارد) لازم است علامت تعجب آورده شود؟