کاربرد گیومه چیست؟ در این مقاله از ویراستار، قصد داریم موارد کاربرد گیومه «» در نگارشی فارسی را با ذکر مثال توضیح دهیم. اگر سری مطالب کاربردهای علائم نگارشی را مطالعه کرده باشید حتما می‌دانید که ما در مطالب گذشته در مورد کاربرد ویرگول، نقطه، علامت سوال و دیگر علائم نگارشی به طور مفصل توضیحاتی را داده‌ایم که پیشنهاد می‌کنم حتما مطالعه کنید.
گیومه که در نگارش فارسی گاهی به آن نشانه نقل قول نیز گفته می‌شود، یکی از نشانه‌های رایج نگارشی است که برخی اوقات با پرانتز اشتباه گرفته می‌شود. اگر شما هم تصور می‌کنید گیومه همان پرانتز است و همان کاربرد را دارد اما تنها شکل آن‌ها با یکدیگر متفاوت است، تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
گیومه نیز مانند پرانتز یا آکولاد، جزو علائمی است که به صورت جفت به کار می‌رود. به عبارتی دیگر این علامت نگارشی در ابتدا و انتهای جمله دیده می‌شود. در زبان انگلیسی به گیومه quotation mark گفته می‌شود و آن را به صورت (” “) نمایش می‌دهند. یک اشتباه رایج در متون فارسی استفاده از کوتیشن به جای گیومه است. برای نقل قول در زبان فارسی باید از گیومه استفاده شود و استفاده از معادل انگلیسی آن ناردست است.
همان‌طور که می‌دانید رایج‌ترین کاربرد گیومه در زبان فارسی، نشان دادن نقل قول مستقیم است. اما این نشانه نگارشی جز نقل قول، کاربردهای دیگری نیز دارد که در ادامه این مقاله از مجله ویراستار به بررسی آن خواهیم پرداخت.
موارد استفاده از گیومه در نگارش فارسی
گیومه که با نماد « » نشان داده می‌شود، در ابتدا و انتهای عبارات، جمله یا یک متن قرار می‌گیرد. با این علائم نگارشی می‌توان حدود جملات را مخصوصا در نقل قول‌های مستقیم مشخص کرد. کاربردهای این نشانه نگارشی را در ادامه با مثال بخوانید.
1. بیان نقل قول مستقیم
رایج‌ترین کاربرد گیومه است. در نقل قول‌های مستقیم پس از واژه گفت، حتما گیومه را خواهید دید. این نشانه حدود جمله را مشخص می‌کند و مخاطب متوجه می‌شود که نقل قول دقیقا کجا به پایان رسیده است.
گفت: « استدعا می‌کنم از این شوخی‌ها نفرمایید... قصد داریم انشاالله همین روزها یک دختر خوبی را برایش شیرینی بخوریم.»
2. برای اشاره به اصطلاحات جدید و ناآشنا
اگر در قسمتی از متن، می‌خواهید عبارت یا جمله‌ای را بیاورید که می‌دانید برای مخاطب جدید و ناآشنا است، بهتر است آن عبارت داخل گیومه قرار بگیرد. به مثال زیر توجه داشته باشید:
به گیومه در زبان انگلیسی «کوتیشن مارک» گفته می‌شود.
ما در ویراستار، با ساخت نرم افزار ویراستار و همچنین ایجاد ویراستار آنلاین، سعی داریم به تمامی افرادی که دستی در نوشتن دارند کمک کنیم تا ویرایش متن‌های فارسی خود را بدون خطا و با سرعت بالا انجام دهند.
3. اشاره و تاکید بر روی یک عبارت یا واژه
از دیگر کاربردهای گیومه، می‌توان به نقش تاکیدی آن اشاره کرد. به عبارتی اگر می‌خواهید توجه خواننده را به یک اصطلاح یا جمله ویژه‌ای در متن خود معطوف کنید، می‌توانید آن عبارت را در داخل گیومه بگذارید. لازم به ذکر است که برای نشان دادن تاکیدی بودن یک عبارت یا جمله، می‌توانید آن را بولید یا ایتالیک نیز بکنید.
در میان ابزارهای ویرایش متن، «ویراستار» تخصصی‌ترین ابزار ویرایش متون فارسی است.
4. تضمین در شعر
اگر شاعری یک بیت از شعر یک شاعر دیگر را بدون هیچ تغییری در شعر خود آورده باشد، آن بیت باید در داخل گیومه قرار بگیرد. به این صنعت ادبی تضمین در شعر گفته می‌شود. برای درک بهتر، به بیت زیر که یک بیت از سعدی اما با تضمینی از قرآن است توجه کنید:
زینهار! از قرین بد زینهار
«وقنا ربنا عذاب النار»
نکاتی راجع‌به استفاده از گیومه
- در نقل قول‌های غیرمستقیم از گیومه استفاده نمی‌شود. یکی از رایج‌ترین اشتباهات در استفاده از گیومه، استفاده از آن در نقل قول‌های غیر مستقیم است. کمی پیش به کاربرد آن در یک نقل قول مستقیم اشاره کردیم. مثال زیر، یک نقل قول غیر مستقیم است که نیازی به گیومه ندارد. مثال:
دیروز استاندار در دیدار با اهالی شورای شهر گفت باید تدابیر جدیدی در جهت ساماندهی به فضای سبز شهری اندیشیده شود.
- اگر جمله‌ای که با گیومه آغاز شده است از یک پاراگراف بیشتر باشد، در ابتدای پاراگراف بعدی باید از گیومه استفاده شود.
- اگر داخل نقل قول اصلی و جمله‌ای که درون گیومه قرار دارد، یک یا چند نقل قول فرعی نیز وجود داشته باشد، نقل قول‌های فرعی با علامت ‘ جدا می‌شوند.
- گاهی در جمله‌های طولانی ممکن است نویسنده فراموش کند گیومه را ببندد. این وظیفه برعهده ویراستار متن است که بررسی کند تا هیچ گیومه بازی باقی نمانده باشد. بنابراین اگر چنین چیزی را جایی مشاهده کردید، این موضوع صرفا به دلیل سهل انگاری نویسنده و ویراستار متن است.
- علامت گیومه از حرف قبل و بعد از خود یک فاصله می‌گیرد اما عبارت، جمله یا واژه درون گیومه، به آن می‌چسبند.
نقطه داخل یا بیرون گیومه قرار می‌گیرد؟!
یکی از بیشترین سوالاتی که راجع‌به استفاده از گیومه می‌شود، این است که نقطه پایان جمله را باید بیرون یا داخل گیومه بگذاریم؟ توجه داشته باشید که تمامی علائم نگارشی که مربوط به جمله درون گیومه هستند، داخل گیومه گذاشته می‌شوند. بنابراین زمانی که جمله‌ای درون گیومه به پایان می‌رسد، باید ابتدا نقطه بگذارید و سپس گیومه را ببندید. به مثال زیر توجه کنید:
رضا گفت: «این آخرین بار است که راجع‌به این موضوع به تو تذکر می‌دهم.»
به پدر گفتم: «چرا با ادامه تحصیل من در خارج از کشور مخالفت می‌کنی؟»
* توجه داشته باشید که در انتهای جمله نقطه و گیومه یا علامت سوال و گیومه بدون فاصله از یکدیگر قرار می‌گیرند اما در ابتدای جمله علامت دو نقطه و گیومه با یک فاصله گذاشته می‌شوند.
اما اگر گیومه برای مشخص کردن اصطلاحات فنی، عبارات ناآشنا یا تاکید بر روی یک واژه مهم در جمله بکار رفته باشد، علائم نگارشی خارج از گیومه قرار می‌گیرند. مثال:
این‌چنین شد که سلطان مسعود غزنوی اقدام کرد برای لشکرکشی به «طبرستان» و «گرگان».
3 دیدگاه در “کاربرد گیومه یا نقل قول در فارسی چیست؟”
در صورتی که جمله ترکیبی از فارسی و انگلیسی باشد برای کلمات انگلیسی باید از گیومه استفاده کنیم یا کوتیشن مارک؟
مثلا کدام یک از جمله‌های زیر درست هست؟
کلمه «dog» دارای سه حرف «d» و «o» و «g» هست.
یا
کلمه “dog” دارای سه حرف “d” و “o” و “g” هست.
استفاده از گیومه صحیح است
سلام و وقت شما بخیر
اگر درون یک نقل‌قول، یک نقل‌قول دیگر بود و متن با نقل‌قول دوم به اتمام رسید، چه کار کنیم؟نقل‌قول دوم را چطور باید نشان دهیم؟ بعضی می‌گویند نقل‌قول دوم با علامت ‘ انگلیسی باشد که خب درست نیست و جایی در صفحه‌کلید استاندارد فارسی ندارد. بعضی می‌گویند نقل‌قول دوم با دو گیومه باشد که حداقل در مورد مثالی که من زدم صدق نمی‌کند. واقعاً گیج شدم.