مسند و مسندالیه تنها در جملات اسنادی یافت می‌شوند. جملات اسنادی، جملاتی هستند که با افعال «است»، «بود»، «شد»، «گشت» و «گردید» به اتمام می‌رسند. هر جمله اسنادی از دو جزء مسند و مسندالیه تشکیل شده است.
مسند در لغت به معنی «اِسناد داده شده» و «نسبت داده شده» و «مسندالیه» به معنی «اِسناد داده شده به او» است. بنابراین، می‌توان چنین گفت که «مسند» را با کمک «فعل اسنادی» به «مسند الیه» نسبت می‌دهیم.
مثال: آسمان ابری بود.
هوا بارانی شد.
دلم گرفته است.
مسند را چطور تشخیص بدهیم؟
برای تشخیص مسند، می‌توانید سوال‌های «چگونه؟»، «چطور؟»، «کیست؟» و «چیست؟» را از فعل اسنادی جمله بپرسید. پاسخ این سوالات همان مسند است.
مثال: غذا گرم شد.
- غذا چگونه شد؟
- گرم
بنابراین «گرم» در این جمله، مسند است.
چطور مسندالیه را تشخیص بدهیم؟
مسندالیه کسی یا چیزی است که مسند یا حالت یا صفت بیان شده را به آن نسبت می‌دهیم. مثلا در جمله «غذا گرم شد»، کلمه «غذا» مسندالیه است که «گرم» به آن نسبت داده شده است.
همچنین برای تشخیص مسندالیه می‌توانید سوالات «چه چیزی؟» و «چه کسی؟» را از مسند و فعل اسنادی بپرسید.
مثال: دانش‌آموزان پر تلاش بودند.
- چه کسانی پر تلاش بودند؟
- دانش‌آموزان
بنابراین کلمه «دانش‌آموزان»، در این جمله مسندالیه است که «پرتلاش» به آنها نسبت داده شده است.
همچنین مسندالیه می‌تواند از یک اسم یا گروه اسمی تشکیل شده باشد. ضمیر شخصی، ضمیر اشاره، اسم، صفت اشاره+ اسم، مصدر و اسم مصدر و صفت فاعلی+ی مصدری، می‌توانند مسندالیه واقع شوند.
آیا مسندالیه می‌تواند از جمله حذف شود؟
مسندالیه می‌تواند به قرینه لفظی یا معنوی از جمله حذف شود. به مثال زیر توجه کنید:
مادرم مهربان بود؛ مهربان‌تر از خورشید بود.
کلمه «مادرم» از ابتدای جمله «مهربان‌تر از خورشید بود»، به قرینه لفظی حذف شده است. بنابراین در تشخیص مسند در یک جمله باید به چنین نکاتی توجه کنید.
در این مطلب از سری مطالب آموزش دستور زبان فارسی، با مسند و مسند الیه و نکات مربوط به آن آشنا شدیم و با ذکر مثال‌های مختلف تلاش کردیم مطلب را بهتر منتقل کنیم. اما اگر هنوز در رابطه با این مقاله سوالی برایتان باقیمانده، می‌توانید در پایین صفحه دیدگاه خود را بنویسید تا به آن پاسخ دهیم. در غیر این صورت می‌توانید مباحث بعدی را از سمت راست صفحه مطالعه کنید.
