برخی از دستور نویسان فعل را از نظر جهت، به «معلوم» و «مجهول» تقسیم کرده‌اند و در این مقاله قصد داریم انواع فعل مجهول در زبان فارسی را بررسی کنیم:
فعل مجهول با فعل معلوم چه تفاوتی دارد؟
فعل معلوم فعلی است که به «فاعل» اسناد داده می‌شود.
من او را دیدم.
دوستم کتاب را به من داد.
اما فعل مجهول فعلی است که فاعلش مجهول شده و فعل به «مفعول» نسبت داده می‌شود. یعنی کننده کار مجهول می‌شود.
او دیده شد.
کتاب به من داده شد.
بنابراین مشخص است که تنها «افعال متعدی» می‌توانند مجهول شوند.
روش مجهول کردن افعال
1- باید نهاد را حذف کنیم.
2- مفعول را شناسایی می‌کنیم و آن را به جای نهاد قرار می‌دهیم.
3- نشانه را مفعول باید حذف شود.
4- از فعل جمله، صفت مفعولی یعنی بن ماضی + ه می‌سازیم.
5- از فعل «شدن»، یک فعل متناسب با زمان اصلی به صفت مفعولی اضافه
۶- شناسه را با نهاد جدید مطابقت می‌دهیم.
اگر با نرم‌افزار ورد در کامپیوتر زیاد سر و کار دارید، حتما می‌دانید که رعایت نیم فاصله و همچنین فاصله گذاری درست علائم نگارشی یکی از دغدغه‌های کاربران فارسی زبان است. ما در سایت ویراستار نرم‌افزاری تهیه کرده‌ایم که این مشکلات را به صورت خودکار و در کمتر از چند دقیقه برطرف می‌کند. برای آشنایی بیشتر به صفحه نرم افزار ویرایش متن در ورد مراجعه کنید.
آیا فعل مجهول فقط به همین روش ساخته می‌شود؟
پاسخ منفی است. ساخت‌های دیگری برای مجهول کردن افعال در دستور زبان فارسی وجود دارد که پرکاربردترین آنها عبارتست از:
استفاده از تکواژ «اَند»
در قدیم انجام داده‌اند.
حالش را گرفته‌اند.
آورده‌اند که مردی راه بادیه پیمود تا آب بیاورد.
چه زمانی می‌توانیم از افعال مجهول استفاده کنیم؟
1- هنگامی که فاعل مشخص نباشد
در جنگ تحمیلی صدها شهید کشته شدند.
2- هنگامی که فاعل اهمیتی ندارد
کتابخانه مرتب شد.
۳- گوینده عمداً نخواهد نام فاعل را بیاورد
فریدون کشته شد.
4- درباره اطلاعات بدیهی و روشن نیز از فعل مجهول استفاده می‌شود
جهان آفریده شد.
در این مقاله سعی کردیم با توضیحات و مثال‌های متنوع شما را با فعل مجهول آشنا کنیم. اگر هنوز در مورد فعل مجهول ابهامی برایتان باقیمانده یا نظری در مورد این مطلب دارید، آن را در پایین همین صفحه و در قسمت دیدگاه‌ها برایمان بنویسید تا به آن پاسخ دهیم.
