صفت نسبی از اقسام صفت بیانی است که با افزودن پسوند به کلمه ساخته می‌شود و در برخی کتب آن را صفت پسوندی هم می‌نامند. این صفت، همان‌گونه که از نامش پیداست، نسبت اسم به چیزی یا مکانی را می‌رساند.
صفت نسبی چطور ساخته می‌شود؟
مهم‌ترین پسوندهای نسبی‌ساز عبارتند از؛ ی، انه، گانه، گان، گانی، مان، و، ین، ینه، گار، چی هستند. این پسوندهای می‌توانند به اسم، صفت و ضمیر اضافه شوند و یک صفت نسبی بسازند.
حال بیایید نگاهی دقیق‌تر به ساختار هرکدام بیندازیم و ابتدا از «ی» شروع کنیم که پرکاربردترینِ آنهاست.
انواع کلمات با پسوند نسبیت‌ساز ی
نسبت به مکان
ایرانی، تبریزی، همدانی، آمریکایی
نسبت به چیزی
نباتی، شیری، قلمی، زرشکی
نسبت به شخصی از اشخاص
حسینی، احمدی، محمدی
سازندگی و فروشندگی و با اشاره به مکان
کبابی، بقالی، برقی
دارندگی
هنری، نامی
در معنی صفت فاعلی
جنگی، خونی
در معنی صفت مفعولی
زندانی، نهانی، قرضی
گاهی برای بیان لیاقت
چشیدنی، گفتنی، شنیدنی
برای بیان غیر از لیاقت
رفتنی، ماندنی، آمدنی
برای نسبت خاندان
رضایی، تقوی، قشقایی
برای بیان نسبت و ساختن اسم آلت
زیرسیگاری، دم‌پایی، جارختی، جاقاشقی
برای بیان نسبت همراه با تحقیر
عوضی
برای بیان نسبت همراه با آلودگی
گِلی، روغنی
برای بیان مناسبت
کت‌وشلواری، سفری، هوایی، زمینی
برای بیان دوستداری و طرفداری
فوتبالی، آبگوشتی
برای بیان جنس چیزی
چرمی، کاغذی
در پایان واژه‌های تکراری برای ساخت صفت یا قید
سرسری، فرفری، دس‌دسی
دیگر پسوندها هم به شکل زیر در کلماتی به کار می‌روند که عبارتند از؛
یکی از اشتباهات رایج در نرم افزار ورد، عدم استفاده از نیم فاصله در زمان تایپ است. معمولا کاربران در رعایت نیم فاصله صفت های نسبی مشتق یا مشتق مرکب دچار تردید می‌شوند. ما در سایت ویراستار نرم‌افزاری تهیه کرده‌ایم که مشکلات نیم فاصله در ورد را به صورت خودکار و در کمتر از چند دقیقه برطرف می‌کند. برای آشنایی بیشتر به صفحه برنامه ویرایش متن فارسی مراجعه کنید.
انه
ماهانه، سالانه، دوستانه
انی
کیانی، خسروانی
گار
روزگار، خداوندگار
گانه
دوگانه، دهگانه، جداگانه
گانی
هزارگانی، خدایگانی
و
ترسو، اخمو، نق‌نقو
یه
ابلاغیه، اخطاریه
چی
انزلیچی، درشکه‌چی، تلفنچی
نکات املایی صفت نسبی
درباره املای صفت‌های نسبی به نکات زیر توجه کنید.
اگر اسم با حرف الف پایان پذیرفته باشد، میان ا و ی باید حرف ی اضافه شود و مانند زبان ربی الف پایانی به واو تبدیل شود.
دنیوی، موسوی
اگر کلمه‌ای به واو ختم شده باشد و به آن ی نسبیت ساز اضافه شود باید بین کلمه و ی صفت‌ساز، یک ی دیگر اضافه شود.
جادویی، مینویی
اگر اسم به مصوت و ختم شود به صورت زیر نوشته می‌شود.
کسروی، هندوی، جادوی
اگر اسم با های بیان حرکت تمام شود، به جای ی به کلمه ای یا گی اضافه می‌کنند.
خانگی، هفتگی، بردگی
در این مطلب به طور کامل با ست نسبی و روش ساخت و نکات آشنا شدیم. این مقاله در ادامه سری مقالات آموزش دستور زبان فارسی نوشته شده است که می‌توانید مطالب دیگر آن را نیز مطالعه کنید. ما در بخش دستور زبان فارسی تلاش کرده‌ایم مقالات را به شکلی کاربردی و ساده‌فهم برای شما تدوین کنیم.
