صفت مفعولی نوعی صفت بیانی است که در این مقاله قصد داریم روش ساخت آن را با مثال برای شما توضیح بدهیم. اما پیش از آن باید کمی درباره صفت بیانی بدانیم.
صفت بیانی
صفت بیانی یا توصیفی یکی از انواع صفت‌های پسین است، یعنی پس از اسم می‌آید و چگونگی و خصوصیت اسم را بیان می‌کند. حرف آخر کلمه پیش از صفت بیانی معمولاً دارای کسره (ـــِــ) است یا حرف «ی».
کودکِ دانا
زنانِ آگاه
خانه‌های زیبا
خوب است بدانید که صفت‌های بیانی انواعی دارد که ما آن را در مقاله صفت بیانی چیست کاملا توضیح داده‌ایم و شما می‌توانید آن را مطالعه کنید.
اما اجازه بدهید به سراغ صفت مفعولی برویم.
تعریف صفت مفعولی
صفت مفعولی نوعی صفت بیانی است. این صفت اسمی را توصیف می‌کند که کاری روی آن انجام شده یا حالتی را پذیرفته باشد. در واقع، صفت مفعولی بر آنچه فعل بر او واقع شده باشد دلالت می‌کند.
پوشیده
برده
کشته
گرفته
یکی از اشتباهات رایج در نرم افزار ورد، عدم استفاده از نیم فاصله در زمان تایپ است. ما در سایت ویراستار نرم‌افزاری تهیه کرده‌ایم که مشکلات نیم فاصله در ورد را به صورت خودکار و در کمتر از چند دقیقه برطرف می‌کند. برای آشنایی بیشتر به صفحه برنامه ویرایش متن فارسی مراجعه کنید.
ساختمان صفت مفعولی
همان‌طوری که از مثالهای بالا متوجه شده‌اید، صفت مفعولی از ترکیب بن ماضی + ه ساخته شده است.
در تشخیص ساختمان صفت مفعولی باید دقت داشته باشید که گاهی ه از آخر صفت مفعولی حذف می‌شود و تنها بن ماضی با معنای مفعولی باقی می‌ماند.
خواست من هم این نبود.
یعنی خواسته من هم این نبود.
بالعکس گاهی کلمه شده به ترکیب بن ماضی + ه اضافه می‌شود که باز هم معنای بیانی می‌دهد.
گرفته شده، خورده شده، کنده شده
این شکل از ساختمان صفت مفعولی، رایج‌ترین ساختمان آن است اما به همین خلاصه نمی‌شود و می‌توانید صفت‌های مفعولی را به شکل زیر هم بیابید.
۱- بن ماضی + ار = دوست‌دار
۲- اسم یا صفت + بن ماضی = خوش برخورد
۳- بن مضارع + الف = گویا
صفت‌های مفعولی در ساختمان افعالی مانند فعل مجهول و ماضی بعید، ماضی التزامی و ماضی نقلی به کار می‌روند.
تفاوت صفت مفعولی با صفت فاعلی
صفت فاعلی، کننده کار است. اما صفت مفعولی چنین توانایی و کار بر روی او انجام شده است. به مثالهای زیر دقت کنید:
صفت فاعلی: رودخانه‌ی بالاآمده (خودِ رودخانه بالاآمده)
صفت مفعولی: قرض بالا آورده (فردی قرض را بالا آورده است)
در این مطلب به طور کامل با فعل و انواع آن در زبان فارسی آشنا شدیم. این مقاله در ادامه سری مقالات آموزش دستور زبان فارسی از صفر نوشته شده است که می‌توانید مطالب دیگر آن را نیز مطالعه کنید. همچنین اگر سوالی در مورد این مقاله دارید در قسمت نظرات آن را برایمان بنویسید.
