هجا در زبان فارسی یک واحد گفتار است که با یک ضربه هوا از ریه خارج می‌شود. در واقع وقتی در کلاس اول دبستان با دست‌هایمان کلمات را بخش می‌کردیم در حال شمردن هجای کلمات بودیم. برای آنکه این موضوع را به یاد بیاورید به مثال‌های زیر دقت کنید:
مثال: ویراستار: وی / راس / تار (سه هجا)
بام: بام (یک هجا)
درخت: دِ / رخت ( دو هجا)
پنجره: پَن / جِ / رِ (سه هجا)
گلدان: گُل / دان (دو هجا)
این مقاله در ادامه سری مقالات آموزش کامل دستور زبان فارسی در سایت ویراستار نوشته شده است که از سمت راست صفحه (در کامپیوتر) و پایین صفحه (در گوشی) می‌توانید، به جلسات دیگر دستور زبان فارسی هم دسترسی داشته باشید و آن‌ها را مطالعه کنید.
الگوی هجایی فارسی
الگوی هجایی کلمات فارسی را می‌توان به سه دسته تقسیم‌بندی کرد. برای آنکه بهتر بتوانید جزییات هر هجا را بفهمید باید درباره واجها در زبان فارسی اطلاعات کافی داشته باشید. بنابراین توصیه می‌کنیم مقاله «واج چیست؟ قوانین شمارش واجها» را مطالعه کنید.
1- صامت + مصوّت
مثال: سَ سِ سُ سا سو سی
2- صامت + مصوّت + صامت
مثال: دَر، شُر، دِل، بود، سیر
3- صامت + مصوّت + صامت + صامت
مثال: بَنْگ، شِعْرْ، مُرْغْ، کاشْتْ، سوخْتْ، بیخْتْ
اگر با نرم‌افزار ورد در کامپیوتر زیاد سر و کار دارید، حتما می‌دانید که رعایت نیم فاصله و همچنین فاصله گذاری درست علائم نگارشی یکی از دغدغه‌های کاربران فارسی زبان است. ما در سایت ویراستار نرم‌افزاری تهیه کرده‌ایم که این مشکلات را به صورت خودکار و در کمتر از چند دقیقه برطرف می‌کند. برای آشنایی بیشتر به صفحه نرم‌افزار ویرایش متن فارسی در ورد مراجعه کنید.
نکات شمارش هجاها در زبان فارسی
1- هر هجا حداقل دو واج دارد.
مثال: ویراستاری (۴ هجا) : وی / راس/ تا / ری (دو واج / سه واج / دو واج / دو واج)
مَتن (۱ هجا): متن/ (چهار واج)
2- هر هجا حتما با یک صامت شروع می‌شود.
مثال: کاشت: ک / ا / ش / ت (صامت + مصوت + صامت + صامت)
بیرون: بی / رون (صامت + مصوت) / (صامت + مصوت + صامت)
3- دومین واج هر هجا، حتما همیشه یک مصوت است.
مثال: دور: صامت + مصوت + صامت
4- تعداد مصوت و هجای هر کلمه با هم برابر است.
مثال: کیف: یک هجا و یک مصوت ی
دختر: دو هجا و دو مصوت -ُ و -َ
5- هر هجا فقط یک مصوت دارد.
مثال: گلدان: گل / دان ( ـُ ، ا )
6- پیش از این گفتیم که در الگوی هجایی کلمات فارسی، در هر هجا حتما یک مصوت داریم. بنابراین تلفظ برخی کلمات که از زبان‌های دیگر به فارسی وارد شده‌اند، ممکن است برای ما فارسی‌زبانان دشوار باشد. مخصوصاً کلماتی که با دو ساکن کنار هم قرار می‌گیرند. بنابراین چنین کلماتی را با افزودن یک مصوت دیگر تلفظ می‌کنیم.
مثال: لوسْتْرْ: (یک هجایی)
لوس / تِر (دو هجایی)
کلام آخر
در این مطلب از وبسایت ویراستار سعی کردیم که به طور ساده و کوتاه هجا و نکات شمارش آن را آموزش دهیم. اگر هنوز در رابطه با موضوع هجا، سوالی برایتان باقی مانده در قسمت نظرات آن را برایمان بنویسید. اگر هم سوالی ندارید می‌توانید مبحث بعدی را مطالعه کنید.
